Polsko-norweski projekt badawczy ELITES
Interdyscyplinarny zespół badaczy mediewistów realizuje projekt badawczy „Zasoby symboliczne i struktury polityczne na peryferiach. Legitymizacja elit w Polsce i Norwegii, ok. 1000-1300”.
Projekt, zaplanowany na lata 2020-2023, prowadzony jest przez Wydział Historii UW i Instytut Archeologii, Konserwacji i Historii Uniwersytetu w Oslo a finansowany z funduszy norweskich.
Jest to pierwszy projekt badawczy w takiej skali.
Badacze podjęli temat elit politycznych Polski i Norwegii w latach 1000-1300, kiedy to oba kraje formalnie stały się krajami chrześcijańskimi, a po okresie wojen domowych i podziałów dzielnicowych zostały zjednoczone jako stabilne monarchie.
Porównawcze i interdyscyplinarne ujęcie zagadnień związanych z konkurowaniem o uznanie i prestiż ma pomóc zrozumieć warunki i wyzwania, przed jakimi stawały elity (proto- ) państw w innych regionach Europy.
Nowatorstwo projektu polega przede wszystkim na podjęciu zadania wieloaspektowego i wielowymiarowego porównania dwóch obszarów: Polski i Norwegii, które są postrzegane jako dwa prowincjonalne regiony tzw. Młodszej Europy, czyli Skandynawii i Europy Środkowo-Wschodniej, które nie były dotąd w takim stopniu rozpatrywane razem.
Nowatorski jest też interdyscyplinarny charakter badań. Oprócz historyków w zespole znajdują się archeolodzy i numizmatycy. Co znaczy, że poddadzą oni analizie bardzo różnorodny zestaw źródeł. Obok źródeł pisanych (kronik, roczników, hagiografii, korespondencji) – będą to także źródła archeologiczne, numizmatyczne oraz ikonograficzne.
Wnikliwym badaniom porównawczym poddane zostaną między innymi takie zagadnienia, jak: ideologie dynastyczne, kulty „narodowych” świętych, elitarne pochówki, symboliczne wyobrażenia na monetach, legitymizacja władzy biskupiej i opackiej, ceremonie koronacyjne i rytuały elitarnych uczt, narracje o przeszłości, sposoby zażegnywania konfliktów między członkami arystokracji. Projekt zakłada szerokie spojrzenie na elity, w którym królowie czy książęta, przedstawiciele arystokracji i hierarchii kościelnej nieustannie współpracowali i konkurowali ze sobą o władzę.
Rezultaty zostaną przedstawione w napisanych wspólnie artykułach przygotowanych do tematycznych numerów wysoko punktowanych czasopism, a także do tomu grantowego.
Projekt opiera się na bliskiej współpracy polskich i norweskich mediewistów. Na czele zespołu stoją: Grzegorz Pac, Hans Jacob Orning i Wojciech Jezierski, a należą do niego także: Jón Viðar Sigurðsson, Julie Lund, Svein Harald Gullbekk, Krzysztof Skwierczyński, Jerzy Pysiak, Marcin R. Pauk, Roman Michałowski, Zbigniew Dalewski, Paweł Żmudzki, Mateusz Bogucki, Rafał Rutkowski, Grzegorz Bartusik, Anna Dryblak, Karolina Morawska – asystentka projektu. Partnerem działań jest Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie.
Zachęcamy do zapoznania się z prezentowanym cyklem filmów, dotyczących projektu.
Hans Jacob Orning (Uniwersytet w Oslo) opowiada o kształtowaniu się państwa w Polsce i Norwegii w średniowieczu
Wojtek Jezierski (Uniwersytet w Oslo) w wykładzie zatytułowanym: „Elity na peryferiach: władza symboliczna i legitymizacja”
Marcin Rafał Pauk (Uniwersytet Warszawski) opowiada o kulturze politycznej Piastów z nowej perspektywy
Jón Viðar Sigurðsson (Uniwersytet w Oslo) w wykładzie pt. „Przyjaźnie i sieci kontaktów średniowiecznych elit”
Krzysztof Skwierczyński, prof. ucz. (Uniwersytet Warszawski): „Elity kościelne – szczególny rodzaj średniowiecznych elit?”
Grzegorz Pac z Wydziału Historii wygłasza wykład pt. „Religia i legitymizacja władzy średniowiecznych elit”
—
Projekt (nr 2019/34/H/HS3/00500) jest finansowany z funduszy norweskich, czyli środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014–2021, w ramach konkursu Narodowego Centrum Nauki GRIEG. NCN jest operatorem programu poświęconego badaniom podstawowym, partnerem po stronie norweskiej jest The Research Council of Norway.