We use cookies on this site to enhance your user experience. Do You agree?

Biologiczny standard życia w Polsce, 1800-1950: przemiany wysokości i masy ciała

Zespół:
dr Bartosz Ogórek (Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie)
dr hab. Mateusz Rodak (Instytut Historii PAN)
mgr Łukasz Sobechowicz (Wydział Historii UW)
mgr Aleksander Ujazdowski (Wydział Historii UW)
Szymon Antosik (Wydział Historii UW)

Wysokość ciała ludzkiego, a także masa odniesiona do wysokości, od dawna już są uznawane w antropologii fizycznej za czułe wskaźniki dobrostanu populacji. Choć wysokość ciała uwarunkowana jest genetycznie, to jej osiągnięcie zależy od interakcji jednostki ze środowiskiem. Innymi słowy, braki ilościowe i jakościowe w wyżywieniu, częstotliwość zachorowań, czy nadmierne wydatki energetyczne w stosunku do wyżywienia, powodują niepełne wykorzystanie potencjału genetycznego. Tak więc wysokość ciała traktować można jako miernik odzwierciedlający warunki życia całych populacji w przeszłości. O ile wysokość ciała jest miernikiem obrazującym warunki panujące w całym okresie wzrastania organizmu (pierwszych 18-21 lat życia), o tyle masa odniesiona do wysokości ciała (popularne BMI) ilustruje zmiany krótkookresowe.
Przedmiotem projektu jest prześledzenie ewolucji wysokości ciała na ziemiach polskich w XIX i pierwszej połowie XX wieku. Najdalej wstecz sięgają z jednej strony dane wytworzone podczas poboru do armii austriackiej i rosyjskiej. Dla Królestwa Kongresowego z epoki międzypowstaniowej udało się odnaleźć szereg list poborowych z terenu całego Królestwa. Obejmują one zarówno poborowych chrześcijan, jak i Żydów. Ponieważ pobór przeprowadzano również w Warszawie możliwe będzie zestawienie danych z miast z prowincją. Materiały austriackie również sięgają schyłku XVIII w. i dotyczą m.in. okręgu nowotarskiego (w tym Zębu i Zakopanego). Na tym przykładzie można prześledzić ewolucję wysokości ciała od początku XIX w. aż po rok 1914. Do okresu międzywojennego odnoszą się karty pomiarowe poborowych i żołnierzy Wojska Polskiego zgromadzone przez Jana Mydlarskiego (ponad 40 tys. osób) oraz dane dotyczące osadzonych w więzieniach i aresztowanych przez warszawski urząd śledczy.
Rekonstrukcja ewolucji wysokości ciała (a od schyłku XIX w. także masy) pozwoli wyciągać wnioski dotyczące chronologii zmian w standardzie życia szerokich mas ludności oraz ich uwarunkowań.

Grant NCN 2016/21/B/HS3/00028 na lata 2017-2020