We use cookies on this site to enhance your user experience. Do You agree?

Epifanie świętych w greckiej literaturze późnoantycznej

Celem projektu są badania nad kulturowymi uwarunkowaniami literackich przedstawień epifanii chrześcijańskich świętych w epoce późnej starożytności, między V a VII w. Greckojęzyczne źródła literackie tamtych czasów ukazują epifanie, czyli pośmiertne objawienia świętych, jako zjawisko masowe na terenie wschodniego cesarstwa rzymskiego. Szczególnie ważnym gatunkiem, dostarczającym niezwykle obfitego materiału do studiów nad tym fenomenem, są tak zwane miracula – zbiory relacji o cudach. Powstanie gatunku miało ścisły związek z pojawieniem się sanktuariów poświęconych świętym męczennikom, które przeważnie zawierały też ich relikwie. Sanktuaria te słynęły różnego rodzaju cudami, najczęściej uzdrowień lub uwolnień od złego ducha, czym przyciągały rzesze ludzi pragnących otrzymać uleczenie z choroby lub ratunek w innym nieszczęściu. Historie osób, które doznały cudu, zaczęto następnie skrupulatnie spisywać. Powstawały w ten sposób kolekcje relacji o cudach świętej Tekli, świętego Artemiosa, Menasa, świętych Cyrusa i Jana, czy Kosmy i Damiana. Zbiory te zatem, a ponadto też inne teksty hagiograficzne z tego okresu, w których można znaleźć rozproszone wzmianki o objawieniach, zostaną wykorzystane do studiów nad rekonstrukcją religijnej mentalności tamtej epoki, kształtującej wyobrażenia o pośmiertnej działalności świętych na ziemi. Pod uwagę zostanie więc wzięty kontekst kulturowy i jego wpływ na sposób myślenia, poglądy, przekonania ludzi doby późnego antyku na temat ingerencji świętych w ich życie. Osią badań będzie wyraźnie rysująca się w tekstach źródłowych liminalna konstrukcja postaci świętego sytuująca go pomiędzy światem ludzkim i boskim i wynikające z tej pogranicznej pozycji specyficzne cechy charakteru i wyglądu, atrybuty i właściwości. Fascynujący amalgamat nadludzkich mocy w połączeniu z bardzo ludzkimi emocjami,  a także – dość niekiedy osobliwym – poczuciem humoru, zdolność do występowania w przebraniu, skłonność do wydawania enigmatycznych poleceń, czy wreszcie niejasny status cielesny objawień późnoantycznych świętych umożliwia nam wgląd w mentalność i wyobraźnię religijną tamtej epoki. Opisane powyżej zagadnienie nie zostało jak dotąd wyczerpująco zbadane, tymczasem stanowi ono istotny aspekt jednego z najważniejszych zjawisk religijnych w świecie późnego antyku, jakim jest kult świętych. Wyniki niniejszych badań uzupełnią zatem znaczącą lukę w studiach nad kultem świętych i pozwolą nam na jego lepsze zrozumienie.