Życie codzienne kobiet w PRL

Codzienność kobiet w PRL regulowana była przez różne rytmy i cykle – role narzucone przez system, zwyczaje i – zabetonowane tradycją – wewnętrzne imperatywy. Ustrój Polski ludowej deklarował równość płci, w wielu przypadkach oznaczało to jednak dla jednej z nich podwójne obciążenie. Dominujący przez wieki wzorzec kulturowy, który umieszczał kobietę w kontekście domowym, rodzinnym, a dużo rzadziej – w zewnętrznym, publicznym zmienił się o tyle, że do tradycyjnych obowiązków dołożył te związane z pracą zarobkową, koniecznością utrzymania rodziny i nadążania za nowoczesnością. Mimo że zmiany polityczne i gospodarcze miały ogromny wpływ na życie kobiet, to wpływ kobiet na politykę pozostawał znikomy.

Autor rekonstruuje ich świat – często trywializowany lub wręcz pomijany w historiografii – sięgając przede wszystkim po ich osobiste doświadczenia utrwalone w pamiętnikach, poradnikach, czasopismach, a także filmach i dokumentach. Wszystkich materialnych i niematerialnych pamiątkach tej epoki. Zadaje pytania o ich motywacje, marzenia, o to w jaki sposób realizowały siebie i swoje plany. I skąd brały na to siłę.

Codziennością życia pod władzą niekontrolowaną jest chaos reguł i zachowań, wynikający z poczucia mocy lokalnych dysponentów jej narzędzi. Brak wolności słowa i niezależności sądów, samowola aparatu represji, a zarazem skłonność do ochrony „swoich ludzi” – wszystko to utrudnia ekspresję społecznych potrzeb i problemów. Przez cały okres PRL, chociaż system polityczny miękł i oddawał pole, prawa i interesy kobiet pozbawione były realnej ochrony. Upartyjnione państwo stworzyło piramidę władzy obejmującą wszystkie instytucje, nad którymi mogło zyskać kontrolę (a tej nie zyskało w zasadzie nad jedną, mającą własną hierarchię męską, czyli nad Kościołem katolickim). Wbrew emancypacyjnym hasłom w tych piramidach utrwalały się patriarchalne i autorytarne wzory, ponieważ system utrudniał negocjacje. Efektem była zakulisowa gra sił, w której dominowali mężczyźni, dzielący się wpływami na zasadzie hierarchicznej, począwszy od Biura Politycznego, wierzchołka  piramidy.