Mieszczanie i podatki. Nierówności majątkowe w wybranych miastach Korony w XVII wieku

Zniszczenia dokonane przez wojska – zarówno szwedzkie, jak i własne – na terytorium Rzeczypospolitej w czasie tzw. potopu uchodzą za wyjątkowo dotkliwe w dziejach kraju. Czarna legenda głosi, że rabunki i zniszczenia tego okresu przyczyniły się do załamania gospodarki i ostatecznego upadku miast Rzeczypospolitej. Sceptycy nie kwestionują kryzysu gospodarczego i ustrojowego państwa, ale zauważają, że nawet po klęsce połowy stulecia w wielu koronnych ośrodkach miejskich trwało ożywienie budowlane, powstawały wybitne dzieła architektury barokowej, przebudowano wiele kamienic, rezydencji i pałaców.

Prezentowana monografia dotyczy stanu zaludnienia i zabudowań widzianych przez pryzmat podatków nakładanych na mieszkańców pięciu dużych miast Korony (Warszawa, Kraków, Poznań, Lublin i Lwów). Analiza stanu kamienic oraz nierówności majątkowych scharakteryzowanych poprzez repartycję podatków w kilku przekrojach chronologicznych daje odpowiedź nie tylko na zasadnicze pytanie o rolę zniszczeń w okresie tzw. potopu w dziejach gospodarczych Rzeczypospolitej, lecz także o zróżnicowanie jej dużych miast przed najazdem szwedzkim i po nim. Badając wymienione ośrodki miejskie pod kątem nierówności majątkowych, autorka zestawia je z innymi miastami europejskimi i stara się odpowiedzieć na pytanie, czy Warszawa, Kraków, Poznań, Lublin i Lwów były jedynie ośrodkami peryferyjnymi, czy też można w ich przypadku mówić o kształtowaniu się cech wielkomiejskości.

Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego: Warszawa 2020

ISBN: 978-83-235-4756-3

str. 302