Celem projektu jest przygotowanie dwujęzycznego – polsko-hebrajsko – wydania reprezentatywnego wyboru utworów poetyckich najważniejszych poetów żydowskich tworzących na terenie Półwyspu Iberyjskiego w średniowieczu. Wydanie to będzie obejmowało literacki przekład i krytyczne opracowanie dzieł zaliczanych do najważniejszych pozycji światowego dziedzictwa kulturowego, pochodzących z epoki rozkwitu kultury żydowskiej pod muzułmańskimi rządami w al-Andalus, w bliskim sąsiedztwie rosnącego królestwa chrześcijańskiego.

Tworzona wówczas liryka hebrajska posiada nader wysoką wartością artystyczną i pod wieloma względami jest nowatorska w stosunku do wcześniejszych dokonań żydowskich w tym zakresie. Innowacyjność tej literatury polega nie tylko na niespotykanej dotąd wyrazistości formalnej, będącej rezultatem przejmowania nowoczesnych modeli prozodycznych z liryki arabskiej, oraz niespotykanej wcześniej różnorodności gatunkowej, lecz także na samym podejściu do języka i sposobach jego zastosowania. Oprócz działalności literackiej, poeci omawianego okresu zajmowali się bowiem pogłębionymi studiami językoznawczymi nad hebrajskim biblijnym, byli znawcami tego języka oraz jego gramatyki i świadomie stawiali sobie za cel pełną rekonstrukcję systemu językowego klasycznego hebrajskiego we własnych utworach. Dzięki zdobytej w pracy naukowej wiedzy teoretycznej udało im się we własnej praktyce poetyckiej doprowadzić do wskrzeszenia klasycznego języka hebrajskiego w jego najczystszej postaci, choć u każdego z nich nabrał on pewnych indywidualnych cech. Ich głębokie zakorzenienie we własnej tradycji znajduje odzwierciedlenie również na poziomie poetyki, w bogatych cytatach, odniesieniach, nawiązaniach i parafrazach tekstu biblijnego. W rezultacie poezje te dają unikalne świadectwo głębokiemu, wielowarstwowemu przenikaniu kultur muzułmańskiej i żydowskiej.

Dzieła autorów złotego wieku stanowią nie tylko niezwykle istotną część żydowskiej spuścizny kulturowej, lecz także ważny element cywilizacji europejskiej, bez którego nie można w pełni zrozumieć złożoności fenomenu jakim była wielokulturowa i wieloreligijna średniowieczna Europa. Mimo bogactwa tekstów źródłowych udostępnionych dzięki edycjom z XIX i XX w. dzieła te posiadają nader znikomą – o ile w ogóle – reprezentację w kulturze polskiej, zarówno w przekładach jak opracowaniach naukowych. W rezultacie ten tematyczny obszar stanowi prawdziwą terra incognita polskiej nauki.

Proponowane dwujęzyczne wydanie będzie zawierać pierwszy obszerny, reprezentacyjny wybór utworów żydowskich poetów złotego wieku ujęty w pięć tomów.

Grant NPRH nr 22H 18 0199 86