Przedmiotem planowanych badań jest tekst polemiki Lelewela z dziełem Karamzina, wpisujący się w fundamentalny dla warsztatu naukowej historii spór o metodę, jaki w l. 20 XIX w. rozgorzał między Wilnem, a Petersburgiem. Nie bez powodu w tytule projektu wystąpienie polemiczne Lelewela zostało porównane do Methodenstreit z przełomu w. XIX i XX, do jakiego doszło w środowisku prominentnych, niemieckich historyków. Wileński profesor prawie wiek wcześniej świadomie nawoływał do jasnego określenia, czym jest naukowa historiografia.

Celem edycji, obok udostępnienia badaczom metod historycznych pierwszego, kompleksowego wydania polemiki Lelewela jest pokazanie, jak na pocz. XIX w., również w łonie polskiej historiografii, rodzi się fundamentalna refleksja nad warsztatem naukowej historii. Na wartość metodologiczną tego tekstu zwróciła już uwagę Nina Assorodobraj, publikując jego fragment w przygotowanych przez nią “Pismach metodologicznych” Lelewela. Redaktorka zaznaczyła, że całość polemiki ukaże się w części opracowanej przez J. Ochmańskiego ze wstępem H. Łowmiańskiego. Tak się jednak nie stało. Recenzja dzieła Karamzina została w tomie pominięta. Dla polskiego dziedzictwa kulturowego uzupełnienie tej luki jest zatem konieczne.

Specyfiką edycji będzie to, że obejmie ona nie tylko polską wersję recenzji wielkiego, polskiego uczonego. W edycji zamieszczone zostanie również tłumaczenie Tadeusza Bułharyna na język rosyjski, wraz z jego przekładem na współczesną polszczyznę, niezbędnym dla pokazania manipulacji na tekście, przeprowadzonych przez redaktora Severnogo Archiva. W wydaniu uwzględnione zostaną także inne fragmenty recenzji Lelewela, rozsiane w polskich czasopismach naukowych XIX w. Tradycyjna edycja, opracowana zgodnie z naukowymi podstawami sztuki edytorskiej, znajdzie odbicie w wersji cyfrowej, udostępnionej na stronie internetowej, pokazującej możliwości jakie daje humanistyka cyfrowa przy opracowaniu tekstów źródłowych, ważnych dla polskiego dziedzictwa narodowego.