Podstawą wszelkich badań przeszłości, w tym oczywiście i epoki starożytnej są źródła historyczne. Wśród nich kluczową rolę odgrywają dzieła historyków antycznych. W ich gronie znajdują się postacie wybitne (np. Herodot, Tukidydes, Liwiusz czy Tacyt), które stworzyły wzorce badań historycznych i piśmiennictwa historycznego obowiązujące w wielu wymiarach i dziś. Niestety czas obszedł się okrutnie z twórczością historyków antycznych, do chwili obecnej zachował się tylko niewielki procent dzieł ich autorstwa. Bardzo wiele prac znamy tylko z tytułów i niewielkich wzmianek u innych pisarzy. Dzięki temu wiemy, że zapewne bezpowrotnie straciliśmy setki, a może nawet tysiące, niezmiernie ważnych i interesujących tekstów. Co gorsza, straty te nie są równomiernie rozłożone. To znaczy, pewne epoki antyku znamy lepiej (np. klasyczna Grecja V – IV w. p.n.e., czy schyłek Republiki rzymskiej i wczesne Cesarstwo), bo zachowały się dzieła im poświęcone, inne czasy znamy znacznie gorzej, bo przepadła twórczość historyczna ich dotycząca. Paradoksalnie, tak ważna epoka schyłku Cesarstwa Rzymskiego na Zachodzie mieści się w tej drugiej kategorii. Czasy, gdy świat starożytny powoli zmieniał się i przeobrażał, gdy zatriumfowało chrześcijaństwo, a w dobie Wielkiej Wędrówki Ludów na gruzach zachodniej części Cesarstwa powstały barbarzyńskie państewka, znamy znacznie gorzej. Zdecydowana większość dzieł historyków tego okresu nie zachowała się. Jak bolesna jest to strata uświadamia fakt, że jeśli chodzi o łacińskich historyków tej epoki, zachowało się – i to nie w całości – zaledwie jedno wielkie dzieło historiograficzne autorstwa działającego w 2 poł. IV wieku Ammianusa Marcellinusa, obejmujące w zachowanej postaci lata 353-378. Poza tym mamy tylko jakieś niewielkie zarysy dziejów i lakoniczne kroniki. Wiemy jednak z różnych rozproszonych wzmianek u późnoantycznych i wczesnośredniowiecznych już autorów, że istniały inne jeszcze, obszerne dzieła historyczne powstałe w tej tak ważnej epoce. Celem tego projektu jest zebranie i opracowanie wszystkich wzmianek o zaginionych dziś pracach historyków łacińskich działających w czasach schyłku i upadku Cesarstwa Rzymskiego na Zachodzie od 2 poł. III do końca V wieku. Będzie to druga część studium sprzed kilkunastu lat, autorstwa kierownika projektu Pawła Janiszewskiego, czyli druga część książki poświęconej zaginionej historiografii greckiej: The Missing Link. Greek Pagan Historiography in the Second Half of the Third Century and in the Fourth Century AD, Warsaw 2006.

Projekt zakończy się wydaniem dwutomowej publikacji pt. The Missing Link. The Lost Latin Historiography of the Later Roman Empire (3rd-5th century). Pierwszy tom autorstwa Pawła Janiszewskiego będzie zestawieniem obszernych not o autorach i ich pracach. Każda z nich będzie zawierała poświadczenia istnienia autora i jego dzieła; informacje o autorze i jego pracy; stan badań nad autorem i jego pracą (wraz z bibliografią wydań źródeł i opracowań); różne nowe interpretacje i sugestie. Drugi tom przygotowany przez Aleksandra Paradzińskiego będzie studium różnych aspektów późnoantycznej łacińskiej historiografii. Pierwszy tom będzie więc paralelny do wspomnianej wyżej książki The Missing Link. Greek Pagan Historiography in the Second Half of the Third Century and in the Fourth Century AD i będzie służył jako podręcznik i podstawa do dalszych badań. Drugi tom to zbiór studiów omawiających najważniejsze aspekty zaginionej łacińskiej historiografii czasów późnego Imperium Rzymskim.

Projekt badawczy finansowany przez Narodowe Centrum Nauki i realizowany w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego latach 2019 – 2022.