We use cookies on this site to enhance your user experience. Do You agree?

Dyskursy o ciele i seksualności w polsko-żydowskim piśmiennictwie kobiecym w latach 1890-1918

W 1913 roku Aniela Korngutówna w powieści Córki marnotrawne pokazała, że żydowskie rytuały dotyczące małżeństwa były wyjątkowo opresyjne dla kobiet. Jedna z bohaterek nazwała nawet noc poślubną „usankcjonowanym uroczyście gwałtem.” W oczach bohaterki ciało kobiety do niej nie należy, ale do społeczeństwa. Zwyczaj obcinania pannie młodej włosów pojawia się w powieści jako akt barbarzyństwa przeciwko bohaterce, która nie może już dłużej kontrolować własnego ciała. Zdaniem autorki nawet teoretycznie bezpieczne kontakty z mężczyznami, jak wizyta u lekarza, mogą okazać się niebezpieczne i znieważające, ponieważ kobieta często jest postrzegana jako seksualna zdobycz. Korngutówna nie była jedyną polsko-żydowską pisarką (za polsko-żydowską literaturę uznaje się tę tworzoną w języku polskim przez autorów żydowskich utożsamiających się z żydowską kulturą), która opisywała wykorzystywanie seksualne. Faktycznie większość polsko-żydowskich dziewiętnastowiecznych utworów literackich stworzyły kobiety, a wiele z nich omawiało tematy związane z tak zwaną „kwestią kobiecą.” Niektóre, jak Młodość Hanny Turskiej Czesławy Endelmanowej-Rosenblattowej przedstawiały wręcz bohaterki, które starały się żyć wedle męskich standardów i być niezależne finansowo, a przede wszystkim czerpać przyjemność z kontaktów seksualnych. Główną tezę projektu stanowi przekonanie, że dyskurs o kobiecej seksualności i cielesności obecny w dziewiętnastowiecznej polsko-żydowskiej literaturze był wyjątkowy w porównaniu z polską i żydowską (to znaczy tekstach pisanych w innych językach europejskich, po hebrajsku i w jidysz) literaturą tego okresu. Celem projektu jest zatem zbadanie podejścia do seksualności i kobiecego ciała nie tylko w utworach literackich, ale też w prasie, badaniach etnograficznych, prywatnej korespondencji i wspomnieniach Żydówek piszących po polsku w latach 1890-1918. Ramy czasowe projektu otwiera dekada ważnych i kluczowych wydarzeń w świecie żydowskim (utworzenie w 1897 roku Bundu – żydowskiej partii socjalistyczno-demokratycznej; powołanie, w tym samym roku, pierwszego Kongresu Syjonistycznego w Bazylei) i kobiecym (Kongres kobiet żydowskich w Chicago w 1893 roku, przyjęcie na studia pierwszych kobiet (3 kobiety zostały przyjęte na studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1894 roku, ale oficjalnie Uniwersytet Jagielloński został otwarty dla kobiet trzy lata później, kiedy też pozwolono studiować kobietom na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie). Data końcowa to uzyskanie praw wyborczych przez kobiety w 1918 roku w wolnej już Polsce.
Projekt zakłada dalszy rozwój badań nad dziewiętnastowieczną polsko-żydowską literaturą rozszerzając ich zakres na nowe dziedziny naukowe. Studia nad nieliteracką twórczością polsko-żydowskich autorek rzucą światło na nieoczywiste relacje między polskimi i żydowskim feministkami. Zbadany zostanie też przepływ idei między różnymi centrami kultury. Analiza źródeł pokaże czy było to zjawisko wyłącznie literackie, czy też temat obecny był w innych tekstach kultury. W oczywisty sposób tematyka ta wiązała się z ruchem emancypacji kobiet, ponieważ zarówno polskie, jak i żydowskie feministki walczyły z prostytucją, handlem żywym towarem a także podwójnymi standardami dotyczącymi kobiet.
Proponowany projekt jest wysoce nowatorski w swoim charakterze, ponieważ bada materiały w większości pomijane w studiach żydowskich, a przede wszystkim skupia się na nieznanych dotąd aspektach polsko-żydowskiego dziedzictwa kulturowego. Stąd wyniki projektu znacznie poszerzą dotychczasową wiedzę nie tylko na temat historii i kultury polskich Żydów, ale także na temat historii kobiet na ziemiach polskich na przełomie XX wieku. Projekt przedstawi nieznane nazwiska Żydówek, ponieważ nie należały one do żydowskich organizacji, nie pisały też po hebrajsku ani w jidysz, językach znacznie bardziej dostępnym zagranicznym badaczom. Projekt zakłada wykorzystanie różnych metod badawczych stosowanych w różnych dyscyplinach, między innymi: historii, studiach z zakresu gender, kulturoznawstwa, filologii polskiej, antropologii i socjologii. Celem projektu jest pokazanie szerokiego kontekstu w jakim funkcjonowały Żydówki żyjące na ziemiach polskich w latach 1890-1918. Jego zadaniem jest przedstawienie relacji między żydowskimi i nieżydowskimi kobietami, a przede wszystkim zbadanie skomplikowanego tematu jakim jest seksualność i kobiece ciało.