We use cookies on this site to enhance your user experience. Do You agree?

Kronika Zbrasławska (Chronicon Aulae Regiae) – wielka narracja czasów środkowoeuropejskiego przełomu. Przekład z łaciny na język polski z pełnym opracowaniem naukowym

Projekt NPRH (nr 22H 18 0231 86) pod kierunkiem prof. Sławomira Gawlasa.

“Kronika Zbraslavska czyli „Chronicon Aulae Regiae” została spisana w dwóch etapach w latach 1305 – 1338 w klasztorze cystersów w Zbraslavi pod Pragą. Jest najważniejszym przekazem dziejopisarskim powstałym w regionie Środkowej Europy. Dzieło zawiera bardzo szeroką panoramę wydarzeń politycznych w tej burzliwej epoce na obszarze Czech, Rzeszy, a także Polski w krytycznych czasach jednoczenia jej ziem i przywrócenia królestwa. Wbrew tytułowi kronika nie zawęża więc swojej optyki do historii lokalnej, a przyjęty w krytycznej historiografii tytuł odnosi się jedynie do miejsca jej powstania. Pierwsza część, której pierwotną redakcję wiąże się z aktywnością drugiego opata zbraslavskiego Ottona (zm. 1314), posiada charakter biografii założyciela opactwa – króla Czech i Polski Wacława II. Klasztor Aula Regia w Zbraslavi był główną fundacją religijną tego monarchy.  Swój obecny kształt Kronika Zbraslavska zawdzięcza Piotrowi z Żytawy, kolejnemu opatowi klasztoru, który dzieło swojego poprzednika podał obróbce redakcyjnej i dodał obszerną kontynuację, sięgającą aż do roku 1338. Ferowane w dziele opinie, światopogląd autorów i tendencje ideowe narracji można uznać za miarodajne dla sporej części duchownej elity politycznej tego okresu.  Utwór spisany został elegancką łaciną z niewątpliwym talentem narracyjnym, w prozie metrycznej zdradzającej wysoką erudycję filologiczną i wykształcenie autora. Zasadniczej narracji prozą towarzyszą niekiedy na końcu rozdziałów rymowane podsumowania lub komentarze. Dzieło składa się z trzech ksiąg podzielonych łącznie na 185 rozdziałów i obejmuje w uporządkowanej chronologicznie narracji okres od pobieżnie scharakteryzowanych rządów króla Przemysła Otakara II (1253 -1278) aż do wydarzeń 1338 r. Przerwanie dzieła spowodowane było śmiercią opata Piotra z Żytawy. Podstawą tłumaczenia z języka łacińskiego będzie najważniejsze wydanie krytyczne kroniki przez Josefa Emlera w serii “Fontes rerum Bohemicarum”, w tomie czwartym z 1885 r. Tekst będzie konfrontowany z najnowszymi ustaleniami czeskiego zespołu pracującego od kilku lat nad nową jego łacińską edycją. Projekt badawczy obejmować będzie przełożenie kroniki na język polski i przygotowanie gruntownego komentarza historycznego w przypisach do translacji, uwzględniającego najnowszy stan badań. Całość zostanie poprzedzona krytyczno-źródłoznawczym wstępem, pokazującym dzieło na tle historiografii czeskiej i środkowoeuropejskiej epoki, ze szczególnym uwzględnieniem kręgu cysterskiego.