Problemem badawczym jest tytułowy pierwszy przewrót metodologiczny w polskim dyskursie uniwersyteckim, odnoszącym się do przeszłości. Przez przewrót ten rozumiane jest odejście od tzw. historiografii narracyjnej, niekiedy barwnie i z literackim zacięciem opowiadającej dzieje, na rzecz wykształcenia się specyficznych metod, które z czasem, również dzięki naukom pomocniczym historii, zyskały miano historycznych. Przykładem realizacji owego przewrotu jest Cesarski Uniwersytet Wileński, który jeszcze przed powstaniem Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego zyskał grono znakomitych humanistów o międzynarodowej renomie, w tym także wybitnych uczniów getyńskiej Georgia Augusta (jak choćby E.G. Groddeck), słynącej z przekształcania różnych dziedzin humanistyki w poddawane systematycznej krytyce dyscypliny akademickie. Dzięki temu Wilno stało się centrum rozwoju nowych metod w naukach historycznych. Prezentowane badania są etapem szerszego projektu, który obejmie również badania w archiwum i bibliotece Uniwersytetu w Getyndze oraz Erlangen. Wśród pytań badawczych na jakie ma dać odpowiedź analiza materiału zebranego w czasie kwerendy znajdują się następujące: 1) jak w Wilnie doszło do wyróżnienia dyskursu historycznego jako naukowego z innych dyskursów o przeszłości? 2) co w ośrodku wileńskim zaczęto nazywać historią, a czemu odmówiono tego miana? 3) co w środowisku wileńskim upoważniało do mówienia o historii, kto i kiedy mógł o niej mówić? 4) kto dla intelektualistów wileńskich był podmiotem historii i co było jej motorem?